|

13 PATENTES, TRANSGENICOS WAKLICHIKUNA

LIBRETO

LOCUTOR Chunka kimsa capítulo

LOCUTORA PATENTES, TRANSGENICOS WAKLICHIKUNA

CONTROL MÚSICA CARACERÍSTICA

EUSEBIO Ansicarin, Jabonero Barrioman chayamurka ninan shuyashka cargamento vacunakuna. Allimari. Willayka ñapash uyarirka, runakunaka kushilla karka. Shinapash… maymanta ima tiyankami, Magadalena alcaldesa ñakutin tantachirka tukuyllata comuna wasiman. ( MURMULLOS) Chayka kaypi kanchi…

ALCALDESA Rikushun, vecino, vecinakuna… upallapaychi… karu karulla churarishpa, mascarillata alli churarishpa… kishpichiway… Kaynani punlla shina, ishkay willayta charini, shuk alli, chayshu mana alli… Alliwan kallarikrini

GUMERSINDA (ALEGRE) ¡willachi, pushak alcaldesa!

ALCALDESA Shuyakushkaka kaypimi. Asha hipayaywan, Shuk na riksi municipiopa causakunamanta, shinapash ña shuk jatun lote de vacunata chaskiskanchi. Méndez hampik mashi, payka Ministerio de saludmanta, willachikrin vacunarinkapak calendariota, hampik…

MÉDICO ( CREIDO) Dosiskunata churakrin kay barriopi y shuk municipio barriokunapipash, ninanta rikuriyashpa. Manara charinchichu yapallata, pampapi ayllullaktakunapak kawsak runakunapak.

ALCALDESA Chaymi llaki kan. Manarak tukuyllapak paktanchu.

VECINO 1 ¿Imashpatak ashatalla kachamushka?

ALCALDESA nishpaka… Charik hatun llaktakuna tukuyta japishka, paykunaka yapata hapin … ñukanchimanka puchuta sakin.

CAMPESINA ¿Mashnata valin chay vacunakuna, doctor?

MEDICO Nima, Gratismi kan. Estadomi pagan.

AMARU Kishpichiway, Doctor… ama gratismitaka nipaychu ñukanchimi paganchi. ¿Maymantata Estadoka kullkita surkun? Ñukanchimanta, ¿Nachu shina kan? ñukanchipa kullkimi kan ¿Shinaka?

MEDICO Ari, shinami kan, shinapash…

AMARU Imata alikanka. Ninan nalimi, Ashtaka killakunata shuyashpa kashkanchi, kunan kay ashalla vacunakunawan llukshinkichi. ¿Nachu gobiernoka protestaita ushan imatay?

MEDICO ¿Imamantatak protestana? Gobiernoka, ñuka mashi, randishka jatun recomendashka farmaceuticakunata, shinapash…

AMARU …Shinapash chay recomendashka empresakunaka privada, capitalistami kan. ¿Yachankichu imata rurashkata? Vacunakunata patentashka charin, shinashpa preciokunata hawaman churan. Nuka tapurini ¿Gobiernoka imashpata na tantanakun shuk hatun llaktakunawan ama patenteta charikkunaman pagankapak.

MEDICO Ari, mashi, chay empresakunami kulkita churashka vacunakunata charinkapa, Shinaka derechota charinkunami paykunapa shutipilla churankapa.

AMARU ¿Nachu yachanki chay investigacionkunataka tukuypa kullkiwan shinashkata? Chay empresakunaka ushashka kullkita gobiernokunamanta chaskirka, kunanka ¿Imata ruran? Vacunakunata hatunakun.

MEDICO Uyapay mashi, Chay llakimantaka ñukanchi na responsable kayta ushanchichu.

AMARU ¿Imata ninki ministerio ukupi corrupción tiyashkamanta, kikin llamkak ukupi. Hampik, vacunakunata randin, kutin pakalla jatukukuna, pakalla kankunapak mashikunaman kunkichi?

MEDICO (MUY MOLESTO) ¿Kutin pita kangui kanga, yachayta ushanichu?

AMARU Amaru Sånchez, kani, mayu umapi tiyak ayllullaktamata, chaymanka vakunakunaka mana chayankachu.

MEDICO ¿Maymandata chay yuyaykunata llukchinki, hariyarishka pushak?

AMARU Wamprakunapak uyachi antamanta. Shuk editorialta uriakuchirkani. Redeskunapi churarka. ¿Uyankapa munankichichu?

VARIOS ¡Ari, don Amaru, churay yachankapa!

FREDY (CON FILTRO) Saludka tukuykunapa derechomi kan, na clinica privadakunapak, farmaceuticakunapak negociochu, ni hospitalkunapa chaypikarin vacunakunaka chinkan. kay pandemiawan rikushkanchi ñukanchi sistema de saludka fracaso kashkata. Saludka mana ashapa makipillaka kayta ushanllu, wakinkunalla charikyachun, gananciakunata churashpa tukuylla runakunapak kawsay hawapi. Salud publica vacunakunapash gratismi kana tukuyllapa. . (APAGA CELULAR)

AMARU ¿Cuenta urmankichu, jariyarishka hampik?

CONTROL MÚSICA DE TRANSICIÓN

EUSEBIO Alli kawsay uyachi antapika manchanayay nerviostami hapinakun. Shuk carta ashtawan amenazante chayamurka.
Yacharkami chay killkashkakunaka shamukta empresa minera golden handsmanta, mayhan orota llukchinkapa munan larka umapi. Empresakunaka sicariokunawanmi manchachinakun, pero na denuncianata usharka pruebaskuna illaymanta y ninanta manchashpa. Paykunapak kawsaykunamant, ninan llakipimi kan.

FREDY ¿Shinaka… mashikuna?

MANUELA “Kaypi kallparka” ninakuchun, ama “Kaypi wañurka” nichun.

LULA Nachu, cobarde kashpapash, kawsakushpa alikanayari, mana allí kanachu yani tukuymanta makanakun runa shinapash wañushka kashpaka.

QUIQUE Alliku, ¿nachu? ¿Mancharishunchu, sakikrinchichu chay manllachikkuna shimita killpachun?

FREDY Na chayllachu kan waykikuna, Asha anunciokuna charishkatapash kuchunakun. Zapateriamantaka ña anchuchirka. Veterinariamantapash.

MANUELA Seguro chay mineramantakuna rrishkanka hatukkunapaman ñukanchiwan ama llamkachun

QUIQUE ¿Shinaka, Imamandata kawsakrinchiyari?

LULA Shuk yuyayta charini. Uyaychi. Tukuy punllakuna barriopi cumpleañoskunata charin. ¿nachu? Chayka ñukanchi charinchi alli parlantekunata, alli locutorkunata, alli takikunata. Cumpleañokunata animashpa llamkashun shinashpa kullkita hapishun.¿ima ninkita?

FREDY Kampa yuyayka allipachami, ari, Lula, shinapash hipaman. kunanka nima cumpleañosta mana rurashunchu ashtawankarin ñukanchita wañuchinata pinanakunchi. Na imatapash utzalla yuyarishpaka… (pausa)

MANUELA Ñukataka yachachiwarka shuk kaspillaka (crack) …fakirinllami nishpa. Shinapash, ashtaka kaspikashpaka, mana.

FREDY ¿Tandanajushpaka sinchiyashunmi?

MANUELA Shinapacha, wawki. Na kay radio comunitariallachu kanchi kay tukuy mama llaktapi o mundopi. Shuk radiokunaman killkashunchi, Shuk radiokunamanta mashikunaman kayashunchi. Carta de amenezakunata publicashunchi. Denunciashunchi. Imapash pasakpika, paykunata huchachinkami.

LULA ¿Chayta shinashpika manachu ashtawan, ñukanchikta rikuriyanka?

MANUELA Paykunaka mana paypak shutikuna mapayachun munanchu. Jatun defensami kanka runakuna yachachun tukuy llakikunata.

QUIQUE Manuelapa yuyayta yanapanimi. Shuk radiokunapa yanapayta mañashun kay mama llaktamanta, america latina, Caribemanta. Tukuy mundomanta yanapayta mañashunchi

FREDY Allimi, broderkuna. Tantanakushpa llankanata yachakuna kanchi. Ima llakitapash tantanakushpa harkashunmi.

MANUELA Shuk añankullaka mana mishanchu shuk elefanteta. Shinapash ashtaka añankuka mana alli kawsachun sakingachu.

FREDY Ashtawankarin, lu… kanikpi … rinripi kanikpi ninkapa munarkani

CONTROL MÚSICA IRÓNICA

EUSEBIO Gumersinda niwan, bodeguera karka, kunanka cooperativista y coordinadora de huertos familiares tukushka.
Ishkay punlla washa shuk corbatawan mishu chayamushka nin BAYER nikun letrerowan

BAYER Kankuna ministishkata ofrecinkapak shamuni, mamalla

GUMERSINDA ¿Yachayta usharinchu, mashi?

BAYER Ñukanchi productoka shuk Alemania llaktamanta allí empresami kan. Bayer shutiwan

GUMERSINDA ¿Imapata chay productokunaka kan yari?

BAYER Mama, Kikinpa cooperativaka ña ashtaka huertos familiares, comunales, uchilla , jatunta charin. Tukuylla Marcapimipi kankichi.

GUMERSINDA Imapata alli kan kinkinpa productokuna nishpa tapuparkani.

BAYER Ñukanchi producto estrellami kan Roundup, kay hampika tukuy mundopi ninan haturishkami kan. Roundupka mana alli jiwakunata wañuchin, sapikaman wañuchin. Tukuy huertomanda kurukunatapash wañuchin.

GUMERSINDA Mayhan huertata cuidaktapashchu wañuchin.

BAYER ¿Imata ningui, mamalla?

GUMERSINDA ¿Chay “rondon” nachu glifosato nishka kan?

BAYER ari, shinami, glifosato nishkawanmi kay hampitaka rurankuna

GUMERSINDA Kashnami ñukanchikpa wañuyka kallarinka. Ñukamanka willachishka chay glifosatoka shuk jatun venenomi kan. Wawakuna cancerwan wacharin, kastunas illa, uma tullu illa wacharin nin…

BAYER Ama chaytaka crinkichu, mamalla. Kashnashnalla hampikta hatukkunami shina llullanakun

GUMERSINDA ¿Kangunaka nachu monsanto shuti karkankichi?

BAYER Ari, ñukanchi empresami monsantota randirka shinallata…

GUMERSINDA ¿Monsantota nachu mondiablo nin karian? Shinaka supaypak wawkikunami kankichi.

BAYER ¿Imashpata chayta ninki, mamalla? Shuk kikimpa shina cooperativakunaka ñami fumiganajun ñukanchi productokunawan. Muyukunata rantinajun. Ñukanchi empresaka charin allipacha muyukunata.

GUMERSINDA Waglishkakunata, ninkapa munanki. ¡Kay muyukuna yanka shuk tarpuypaklla ali! ¡kay muyukunaka imapash unkuykunawanmi kan!

BAYER Shinapash, mama…

GUMERSINDA Yachangui, ñukanchi warmikunaka muyukunapa guardianakunami kanchi. Ñukanchi yayakunaka yachachishka muyukunata akllanata, allikunataka alichinchi ñukanchi tarpuykunapak. ¡Rilla kikinpa muyukunawan, kaypika allí kawsayta tarpunchik mana cáncer nanaykunata tarpunchikchu!

CONTROL MÚSICA DE TRANSICIÓN

GUMERSINDA Manuela, ushi, kay shamurka runa, chay Bayermanta, chay mana alli hampikunata hatuk, shuk cooperativakunaman hatunakunchik ninmi.

MANUELA ¿Imata shinachun munangui mamaka?

GUMERSINDA Tukuylla huertamanta mamakunata willachipay

MANUELA Pandemiapimari kanchi, mama. ¿Shuk shuguchu willachishpa purichunmunangui?

GUMERSINDA Na yari, ¿imapata uyachi antata charinkiyari? ¿imapata internetta charingui? Willachi chay millanayay glifosatoka veneno kan tukuylla runakunapak pukyukunaman satirin, mayukunaman chayan, airetapash waklichin. Willachi, ama llulla shimikukunawan sakirichun. ¡jaulagu huyayllagu, urpigu manllanayay!, shinami ñuka wañushka mama nin karian.

CONTROL MÚSICA DE CIERRE

LOCUTORA Radialistas Apasionadas y Apasionadoskunapak llankaykuna.